Linux Kullanıcı İşlemleri

Linux işletim sisteminde birçok kullanıcı oluşturulabilir ve bu kullanıcılar farklı yetkilerlerle işlemler gerçekleştirebilirler. Yetki kısıtlaması olmayan temel kullanıcı "root" kullanıcısıdır. Yetkinlendirme işlemleri grup temelli olarak yönetilebilmektedir.

Sistemde bir kullanıcı oluşturmak için:

#useradd kullanici_adi

kullanılabilir. Bununla beraber aynı şekilde kullanılabilecek  adduser  komutu da bulunmaktadır.
Sistem kullanıcısına şifre tanımlamak için:

#passwd kullanici_adi

kullanılabilir. İlgili kullanıcı için /home/kullanici_adi dizini oluşturulur. Kullanıcı oluşturulurken dizin atama, şifre tanımlama, grup belirleme ve ön-tanımlı kabuk seçimi için şu parametreler kullanılabilir:

• -d ile ev dizini tanımlanabilir.
• -p ile şifresi belirlenebilir.
• -g ile grubu belirlenebilir.
• -s ile ön-tanımlı kabuk seçilebilir.

Parametreler ile birlikte komutun kullanım deseni:

#useradd kullanici_adi -d /dizin_adi -p sifre -g grup_adi -s kabuk

Sistemdeki bir kullanıcıyı silmek için:

#userdel kullanici_adi

Oluşturulacak kullanıcıya grup ataması yapılacaksa ilgili grubun önceden oluşturulması gerekmektedir. Grup oluşturmak için:

#groupadd grup_adi

Grup silmek için:

#groupdel grup_adi

Kullanıcının grup ve id bilgilerini görüntülemek için:

#id kullanici_adi

Kullanıcının grubunu görünülemek için:

#groups kullanici_adi

Grup adını değiştirmek için:

#groupmod -n yeni_grup_adi eski_grup_adi

Kullanıcının grubunu değiştirmek için:

#usermod -g grup_adi kullanici_adi

Kullanıcı kilitlemek için:

#usermod -L kullanici_adi

Kilitli kullanıcıyı etkinleştirmek için:

#usermod -U kullanici_adi

Sistem kullanıcıları ve bunlara ait bilgiler /etc/passwd dosyasında tutulmaktadır. Bu dosyada her bir kullanıcı yeni bir satırda kullanıcıya ait bilgiler ise aralarında ":" ayracı kullanılarak saklanır. root kullanıcısı için örnek bir kayıt şu şekildedir:

root:x:0:0:root:/root:/bin/bash

burada saklanan bilgiler sırasıyla şunlardır:

• Kullanıcı Adı
• Şifre (şifrenin kendisi yerine x ifadesi kullanılır)
• Kullanıcı ID
• Grup ID
• Tanıtım Bilgisi
• Ev dizini
• Ön-tanımlı kabuk

Kullanıcıların şifreleri ise /etc/shadow dosyasında şifrelenmiş olarak tutulmaktadır. Kullanıcıların grup bilgileri ise /etc/group dosyasında turulmaktadır. /etc/group dosyasının  da /etc/passwd dosyası ile aynı yapıdadır. root kullanıcısı için örnek bir kayıt şu şekildedir:

root:x:0:root

burada saklanan bilgiler sırasıyla şunlardır:

• Grup Adı
• Grup Şifresi (şifrenin kendisi yerine x ifadesi kullanılır - genellikle şifre kullanılmaz)
• Grup ID
• Kullanıcılar (birden çok kullanıcı varsa kullanıcı isimleri virgülle ayırılır)

Kullanıcı değiştirmek için:

#su kullanıcı_adi

linux sistemlerde root kullanıcısı özel (superuser) bir kullanıcı olması nedeniyle etkin olarak kullanılması tavsiye edilmez. Bunun yerine gerektiği zaman kullanıcının kendi şifresi ile root yetkilerine erişerek komut çalıştırması tercih edilmektedir. Bu yetkiye erişmesi istenen kullanıcılar root tarafından /etc/sudoers dosyasına eklenmelidir. Dosyada sadece root kullanıcısı tanımlıdır. root kullanıcısının alt satırına benzer şekilde istenilen kullanıcılar eklebilmektedir.

root ALL=(ALL) ALL
kullanici_adi ALL=(ALL) ALL

Herhangi bir kullanıcının root yetkisiyle komut çalıştırması için:

#sudo su

Yetki ile birlikte ev dizinininde değiştirilmesi için:

#sudo su -

komutları kullanılabilir.